4 stycznia 2022 r. Prezydent podpisał nowelizację ustawy o cudzoziemcach. Zakłada ona szereg zmian dotyczących postępowań w przedmiocie legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce.
1. Decyzja pobytowa wydana w 60 dni
Jak jest: Obecnie wojewoda ma 90 dni na wydanie decyzji pobytowej, za wyjątkiem m. in. wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie podjęcia lub kontynuacji studiów stacjonarnych – tutaj od noweli z października 2018 r. organ ma 60 dni na udzielenie bądź odmowę udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy. To w teorii. W praktyce niektóre wydziały spraw cudzoziemców potrafią rozpatrywać wnioski pobytowe nawet 2 lata, jak np. Wrocław. Niemal w każdym z 16 województw decyzje wydawane są po upływie ustawowego terminu.
Jak będzie: Termin, w którym organ musi rozpatrzyć wniosek o udzielenia zezwolenie na pobyt czasowy zostanie skrócony do 60 dni. Termin ten zacznie biec od dnia złożenia odcisków palców przez cudzoziemca w siedzibie organu, jeśli nie wystąpią inne braki formalne wniosku, lub uzupełniania braków materialnych w postępowaniu pobytowym.
Czy styczniowa nowelizacja coś zmieni i zdyscyplinuje organy do wydawania decyzji w 60 dni? Czas pokaże, choć trudno nie zachować rezerwy i sceptycyzmu.
2. Zniesienie obowiązku wnioskowania o nowe zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w przypadku zmiany pracodawcy
Jak jest: Cudzoziemiec, który uzyskał zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w przypadku chęci zmiany podmiotu powierzającego pracę, zmuszony jest o wnioskowanie o nowe zezwolenie pobytowe, z wyjątkiem absolwentów polskich uczelni wyższych.
Taka regulacja zupełnie nie była przystosowana do dynamiki rynku pracy, gdzie pracownicy bardzo często zmieniają nie tylko stanowiska, ale i pracodawców. Powodowała uciążliwości zarówno dla cudzoziemskich pracowników w sytuacji gdy znaleźli bardziej atrakcyjną ofertę pracy, jak i pracodawców gdy ci zmuszeni byli do niejednokrotnie wielomiesięcznego oczekiwania aż cudzoziemiec uzyska nowe zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, lub wnioskowania dla niego o zezwolenie na pracę lub rejestrowania oświadczenia o powierzeniu pracy – gdy mowa o obywatelach Ukrainy, Białorusi, Rosji, Armenii, Gruzji i Mołdawii.
Jak będzie: Od stycznia 2022 r. w sytuacji zmiany pracodawcy cudzoziemiec będzie mógł złożyć wniosek o zmianę dotychczasowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, tak jak ma to miejsce obecnie przez pierwsze 2 lata ważności tzw. Niebieskiej Karty UE. Co ważne, cudzoziemiec będzie mógł rozpocząć pracę dla nowego podmiotu dopiero po wydaniu przez Wojewodę decyzji o zmianie zezwolenia. Należy tu sobie więc zadać pytanie ile cudzoziemiec będzie musiał czekać na jej wydanie, czy ustawowy termin 60 dni znajdzie swoje odzwierciedlenie w praktyce organów.
3. Brak konieczności przedstawiania dokumentów potwierdzających miejsca zamieszkania w Polsce
Jak jest: Cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę zobowiązany jest – oprócz wielu innych dokumentów – przedstawić dowód posiadania miejsca zamieszkania. W praktyce najczęściej jest to umowa najmu.
Jak będzie: Na długiej liście dokumentów niezbędnych do uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę od stycznia 2022 nie będzie już umowy najmu. Ustawa znosi obowiązek udowodnienia posiadania miejsca zamieszkania w Polsce.
Ważne! Nowelizacja ta tyczy się wyłącznie zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie pracy, i nie ma zastosowania do wniosków składanych np. na podstawie podjęcia lub kontynuowania studiów stacjonarnych czy też w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce
4. 3 100 zł brutto miesięcznego wynagrodzenia jako warunek konieczny do spełnienia przy ubieganiu się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę
Jak jest: Wnioskujący o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę zobowiązany jest złożyć do akt postępowania dowód posiadania źródła stałego i regularnego dochodu. Zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 5 ustawy o cudzoziemcach w przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy lub pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, a więc np. umowy zlecenia, w decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę wskazuje się wynagrodzenie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Przepis ten od kilku lat był martwy – wojewodowie mimo jego obowiązywania odmawiali udzielenia zezwolenia pobytowego na podstawie pracy gdy np. cudzoziemiec pracujący na połowę etatu zarabiał połowę minimalnego wynagrodzenia, lub wykonujący zlecenie w wymiarze 10 godzin tygodniowo – ¼ minimalnego wynagrodzenia. Dopiero w II instancji, po 2-3 latach toczącego się postępowania odwoławczego przed Szefem Urzędu do spraw Cudzoziemców, cudzoziemiec miał szansę uzyskać decyzję pobytową zgodną z jego żądaniem i brzmieniem obowiązującej ustawy o cudzoziemcach.
Jak będzie: Nowelizacja de facto stanowi realizację utartej praktyki orzeczniczej organów: niezależnie od formy zatrudnienia – czy to na podstawie umowy o pracę, czy umowy zlecenia, jak i wymiaru czasu pracy – cudzoziemiec nie może otrzymywać niższego niż minimalne wynagrodzenia by została mu wydana decyzja o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
5. Pouczenie o prawach i obowiązkach cudzoziemca – jest fikcja w praktyce, będzie fikcja zgodna z literą prawa
Jak jest: Organ prowadzący postępowanie obowiązany jest cudzoziemcowi ubiegającemu się o wizę, zezwolenie pobytowe czy też będącemu stroną postępowania w przedmiocie zobowiązania do powrotu, poinformować go w języku dla niego zrozumiałym o zasadach i trybie postępowania oraz o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach.
Z praktyki naszego zespołu wynika, iż o ile w przypadku pierwszego i ostatniego z wymienionych postępowań organy – Konsul i Straż Graniczna – co do zasady odpowiednie tłumaczenie pouczeń przekazywały cudzoziemcom, o tyle wojewodowie w postępowaniach pobytowych co do zasady nie dopełniali tego obowiązku, i o ile w ogóle pouczenia były cudzoziemcowi wręczane, to wyłącznie w języku polskim.
Jak będzie: Na podstawie nowelizacji art. 7 ustawy o cudzoziemcach rygory dotyczące pouczenia przez organ cudzoziemca o jego prawach i obowiązkach w postępowaniu zostaną poluzowane. Konsul, Wojewoda i Komendant Straży Granicznej będzie miał prawo wysłać cudzoziemcowi pouczenie pisemne mailowo lub wskazać link, pod którym znajdzie pouczenie pisemne w języku dla niego zrozumiałym. Warunkiem jest, aby cudzoziemiec wyraził pisemną zgodę na taką formę pouczenia.
Nasz zespół bardzo krytycznie ocenia nowelizację tego przepisu. Wydaje się że odzwierciedla ona dotychczasową praktykę np. Wojewody Mazowieckiego, gdzie przy składaniu wniosku pobytowego cudzoziemiec zawsze otrzymuje wezwanie do uzupełnienia braków materialnych wniosku, wraz z numerem sprawy i datą decyzji, oraz pouczenie o jego prawach i obowiązkach w postępowaniu pobytowym, gdzie jeden z punktów brzmi “Zostałem pouczony o obowiązku zapoznania się z pouczeniem dostępnym na stronie internetowej po linkiem https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/sprawy-cudzoziemców lub https://www.mazowieckie.pl/pl/dlaklienta/cudzoziemcy/zezwolenia-na-pobyt/35448,Nowe-pouczenie-dla-cudzoziemca-o-zasadach-i-trybie-postepowania-oraz-przyslugu.html w językach: polskim, angielskim, rosyjskim i ukraińskim. Pouczenie dostępne jest również w wersji papierowej w siedzibie urzędu”. Primo: oba linki nie działają. Secondo: co z obywatelami Wietnamu czy frankofonami? I po ostatnie: urząd nie dysponuje wersjami papierowymi owych pouczeń – pytaliśmy. Co więcej, całość wezwania sporządzona jest w języku polskim i co do zasady inspektor wydający wezwanie przekazuje je cudzoziemcowi składającemu wniosek do podpisu, i ten nie tylko nie ma czasu na zapoznanie się z treścią pouczeń, ale i nie mogą być one dla niego zrozumiałe jeśli nie posługuje się językiem polskim.
6. Powierzenie pracy cudzoziemcowi do 24 miesięcy na podstawie oświadczenia
Jak jest: Pracodawca rejestrujący w Powiatowym Urzędzie Pracy oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi będącemu obywatelem Ukrainy, Białorusi, Rosji, Armenii, Gruzji lub Mołdawii może powierzyć pracę na maksymalny okres 6 miesięcy w okresie 12 miesięcy.
Ważne! Pierwsza tarcza COVIDowa wydłużyła okresy ważności oświadczeń, których termin ważności upłynąłby w trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii do 30. dnia od ustania stanu zagrożenia lub epidemii, w zależności który ze stanu zostanie zniesiony jako ostatni.
Jak będzie: Zgodnie z brzmieniem nowelizacji pracodawca będzie mógł zarejestrować oświadczenie i powierzyć cudzoziemcowi pracę na okres 24 miesięcy, bez innych limitów. Jest to długooczekiwana i pozytywna zmiana, w szczególności lobbowana przez polskich pracodawców zatrudniających cudzoziemców z byłych republik ZSRR.
Źródło: Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw
Dodaj komentarz